Ο επαγγελματίας… Ολυμπιονίκης

Αλ Ερτερ: Ο άνθρωπος που ήξερε τον τρόπο να νικά, ο σπουδαιότερος δισκοβόλος όλων των εποχών

Του Ν. Α. Κωνσταντόπουλου

Τον αποκάλεσαν «επαγγελματία Ολυμπιονίκη». Εύστοχος ο χαρακτηρισμός, αφού από το 1956 στη Μελβούρνη ώς και το 1968 στην Πόλη του Μεξικού στη δισκοβολία δεν νίκησε άλλος από τον Αμερικανό Αλφρεντ (Αλ) Ερτερ τζούνιορ. Το ίδιο είχε συμβεί και το 1960 στη Ρώμη και τέσσερα χρόνια αργότερα στο Τόκιο. Κάθε φορά που πήγαινε στους Ολυμπιακούς Αγώνες, κάποιος άλλος εθεωρείτο επικρατέστερος για τη νίκη. Αλλά ο Ερτερ, σαν να τους έκανε κάποια μαγικά, σαν να αιχμαλώτιζε το χέρι τους, εξαπέλυε τον δίσκο μακρύτερα από τους αντιπάλους του, χωρίς, πάντως, να τον ρίχνει και πολύ μακριά. Εριχνε όσο χρειαζόταν για να νικήσει.

Πολλοί αναρωτήθηκαν ποιο ήταν το μυστικό του. Θ’ αναρωτιούνταν ακόμη περισσότερο, αν γνώριζαν ότι ο θρυλικός Ερτερ εκ γενετής είχε ένα πρόβλημα υγείας, για το οποίο, όταν ήταν παιδί, οι γιατροί τού είχαν απαγορεύσει να παίζει όπως οι συνομήλικοί του. Πολύ υψηλή πίεση αίματος. Παρά ταύτα, όταν ήταν 20 ετών αναδείχθηκε για πρώτη φορά Ολυμπιονίκης. Η πίεσή του στην περίοδο της νιότης, σε φυσιολογικές συνθήκες, ήταν... 25 η υψηλή, 14 η χαμηλή! Πώς, λοιπόν, μολονότι του είχαν απαγορεύσει να παίζει όπως τ' άλλα παιδιά, εκείνος έκανε πρωταθλητισμό;
«Θα μπορούσα να χρησιμοποιώ το πρόβλημα ως δικαιολογία για να μην αθλούμαι. Δεν ήθελα κάτι τέτοιο. Ξέχασα το πρόβλημα. Κάθε γιατρός στις ολυμπιακές ομάδες των ΗΠΑ που μ' εξέταζε έλεγε ‘‘τι είναι αυτό;’’. Θα μπορούσαν να με βγάλουν από τις ομάδες. Δεν το έκαναν», μου είχε πει τον Μάιο του 2006, όταν είχε επισκεφθεί την Ελλάδα, σχεδόν ενάμιση χρόνο πριν από τον θάνατό του.
Περί τα τρία χρόνια πριν από τη συνάντησή μας, του είχαν βάλει ένα είδος βηματοδότη, ο οποίος κάνει ηλεκτροσόκ στην καρδιά όταν εκείνη δεν λειτουργεί καλά.
«Οταν με άνοιγαν τότε, οι γιατροί πίστευαν ότι θα έβρισκαν μικρές φλέβες με λίγο αίμα. Και όμως, πετάχτηκε τεράστιος όγκος αίματος. Το σώμα μου είχε προσαρμοστεί στο πρόβλημα», μας είχε πει.
Την εποχή που τον συναντήσαμε ήταν 70 ετών. Διετηρείτο σ’ εξαιρετική κατάσταση. Κομψός, ευθυτενής, μολονότι δεν γυμναζόταν.
«Αν αρχίσω να γυμνάζομαι, δεν νομίζω ότι θα φτάσω μακριά. Δεν θέλω να πεθάνω σ' ένα γυμναστήριο», είχε εξηγήσει. Και διευκρίνισε ότι μόνο το 20% της καρδιάς του λειτουργούσε, ενώ την πίεση την έλεγχε με φάρμακα.
Τον Μάρτιο του 2003 ο Ερτερ για λίγο ήταν κλινικά νεκρός. Ξεπέρασε το πρόβλημα και οι γιατροί τού συνέστησαν να κάνει μεταμόσχευση καρδιάς. Αρνήθηκε λέγοντας: «Είχα μια ενδιαφέρουσα ζωή και θα συνεχίσω με ό, τι έχω».
Πέθανε την 1η Οκτωβρίου του 2007 από καρδιακή προσβολή... Η απορία, πάντως, παρέμενε. Πώς πέτυχε ό, τι πέτυχε;
«Αγωνιζόμουν απολύτως για να είμαι μέσα στο Ολυμπιακό στάδιο και στον τελικό. Είναι η υψίστη τιμή για έναν αθλητή. Και το ευχαριστιόμουν. Ολοι οι άλλοι δισκοβόλοι που ήξερα ήταν υπέροχοι. Αλλά τους απασχολούσε μόνο το πώς θα νικήσουν. Εγώ, όταν έμπαινα στο στάδιο δεν σκεπτόμουν τη νίκη. Οτιδήποτε κάνεις, πρέπει να το κάνεις με ένταση. Τ' άλλα έρχονται. Στην προπόνηση έφτανα τα όριά μου. Δεν μπορούσα να σηκώσω ένα κιλό περισσότερο, να ρίξω άλλη μία βολή, ν’ ανέβω κι άλλες σκάλες. Οταν ξέρεις πως έκανες ό,τι περισσότερο μπορούσες, ο αγώνας γίνεται διασκέδαση», μας είχε πει. 
Και, τελικά, το διασκέδασε τέσσερις φορές σε Ολυμπιακούς αγώνες, από όπου, σε χρονολογική σειρά, είναι οι πιο πάνω φωτογραφίες. 

Επέστρεψε δίσκο με... ρίψη
Ο Αλ Ερτερ ασχολήθηκε με τη δισκοβολία με αναπάντεχο τρόπο. Ηταν 15 ετών, το 1951, όταν ένας δίσκος έπεσε μπροστά στα πόδια του. Τον επέστρεψε με βολή και το όργανο πέρασε... πάνω από τους ρίπτες. Ετσι άρχισε να μυείται στα μυστικά του αγωνίσματος. Το 1954 πήρε υποτροφία για το πανεπιστήμιο του Κάνσας. Δύο χρόνια αργότερα κέρδισε την πρόκριση για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μελβούρνης. Δεν ήταν φαβορί, αλλά νίκησε με 56,36μ. Επίδοση την οποία πέτυχε με την πρώτη του προσπάθεια και που αποτελούσε ατομικό του ρεκόρ, αλλά και ρεκόρ Ολυμπιακών Αγώνων.
Το επόμενο έτος ένα σοβαρό τροχαίο ατύχημα λίγο έλειψε να του στερήσει τη ζωή. Συνήλθε και κατόρθωσε να προετοιμαστεί για τους Αγώνες του 1960.
Στη Ρώμη νίκησε πάλι με ρεκόρ αγώνων. Φαβορί ήταν ο συμπατριώτης του και τότε κάτοχος του ρεκόρ κόσμου, Ρινκ Μπάμπκα, ο οποίος προηγείτο στις πρώτες τέσσερις προσπάθειες. Στην πέμπτη ο… Μπάμπκα έδωσε μια συμβουλή στον Ερτερ, ο οποίος έριξε τον δίσκο στα 59,18μ. και πήρε το χρυσό μετάλλιο. Οπως είπε αργότερα ο Ερτερ, σε μια συνέντευξή του, ο Μπάμπκα από τότε δεν του ξαναμίλησε!

Το ιστορικό, τέταρτο, μετάλλιο.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, στο Τόκιο, κατόρθωσε να ξεπεράσει, όχι μόνο τους αντιπάλους του, αλλά και τα προβλήματα τραυματισμού. Αρχικά τραυματίσθηκε στον αυχένα. Μετά, λίγες ημέρες πριν από τον αγώνα του, υπέστη τεράστια θλάση πλευρών στον θώρακα. Αγωνίσθηκε, παρά τις συμβουλές των γιατρών, με φοβερούς πόνους, και νίκησε με Ολυμπιακό ρεκόρ (61,00μ.).

Το 1968 ο Αμερικανός, Τζέι Σιλβέστερ είχε ρίξει τον δίσκο τόσο μακριά, όσο ουδέποτε, έως τότε, ο Ερτερ (68,40μ.), επίδοση που αποτελούσε παγκόσμιο ρεκόρ. Αλλά ο «επαγγελματίας Ολυμπιονίκης» σα να προκαλούσε τον τρόμο και τον πανικό στους αντιπάλους του. Με 64,78μ. έγινε ο πρώτος αθλητής που κατέκτησε τέσσερα χρυσά Ολυμπιακά μετάλλια στη σειρά και παραμένει ο πρώτος που πέτυχε αυτό το κατόρθωμα, συνδυάζοντάς το με ισάριθμες καταρρίψεις τού ρεκόρ αγώνων. 

«Σταμάτησα γιατί μεγάλωνα δύο κόρες μόνος»
Πολλοί πίστευαν ότι ο Αλ Ερτερ δεν έπρεπε να σταματήσει ν' αγωνίζεται μετά το 1968. Αποδείχτηκε ότι είχαν δίκιο. Χρόνια αργότερα, επανήλθε στους στίβους. Αρχισε να προπονείται το 1976 και στις 31 Μαΐου του 1980, στα... 44 του, σημείωσε μία από τις κορυφαίες επιδόσεις όλων των εποχών: 69,46 μ., που το 2006 ήταν το 25ο ατομικό ρεκόρ στην ιστορία του αγωνίσματος και ακόμη και τώρα είναι 31ο. Μόνο που από τις 23 Ιουνίου του 2012, δεν αποτελεί, πλέον, παγκόσμιο ρεκόρ για την κατηγορία 40-44 ετών, διότι ένας άλλος μεγάλος (και σε αξία και σε ηλικία, αφού τότε ήταν 40 ετών), ο δις «χρυσός» Ολυμπιονίκης, Λιθουανός, Βιρτζίλιους Αλέκνα έριξε 70,28 μ. Αλλο, όμως, 40 χρόνων και άλλο 44...
Σύμφωνα με την επίσημη βιογραφία του, πάντως, τον Σεπτέμβριο του 1982, στα 46 του, ενώ γύριζε για το  ESPN (αμερικανικό αθλητικό τηλεοπτικό δίκτυο, αντίστοιχο του ευρωπαϊκού, Eurosport) την ταινία «Μελλοντικός Αθλητισμός», έρριξε τον δίσκο μακρύτερα από 240 πόδια (73,15μ.). Αυτή η επίδοση σε αγώνες θ' αποτελούσε παγκόσμιο ρεκόρ! 

Γιατί σταμάτησε, λοιπόν, τότε ο Ερτερ;
«Μεγάλωνα δύο κόρες μόνος. Αν δεν ήμουν κοντά τους, δεν ξέρω αν θα μεγάλωναν σωστά. Ηταν σημαντικό ν' αποτελώ μέρος της ζωής τους. Στους αγώνες θα μπορούσα να μετάσχω ξανά. Αλλά και αυτό να μη γινόταν, δεν θα με πείραζε. Είχα, ήδη, τέσσερα χρυσά ολυμπιακά μετάλλια», είχε δώσει την εξήγηση.

Εργο δια χειρός Αλ Ερτερ.

Το 1980 προσπάθησε να προκριθεί για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μόσχας. Οι ΗΠΑ «μποϊκόταραν» τη διοργάνωση, αλλά, και αν πήγαιναν στη Ρωσία, ο 44χρονος Ερτερ δεν θα έμπαινε στο αεροπλάνο της αποστολής. Στα «τράιαλς» των ΗΠΑ είχε καταταγεί 4ος. Προκρίνονταν τρεις. 
Μετά τέσσερα έτη επανήλθε στους Ολυμπιακούς Αγώνες, αφού στο Λος Αντζελες ήταν από αυτούς που κρατούσαν την Ολυμπιακή σημαία. Το 1996, στην Ατλάντα, έφερε την ολυμπιακή φλόγα στο στάδιο.
Ασχολήθηκε επί 30 χρόνια με τα κομπιούτερ, ενώ έκανε και δημόσιες ομιλίες.
Τα τελευταία χρόνια δεν ταξίδευε πολύ, αλλά ζωγράφιζε. Και όπως λένε όσοι είχαν δει έργα του, ζωγράφιζε καλά.
«Ο κόσμος αγοράζει τα έργα μου», μας είχε πει. Και αισθανόταν υπερήφανος. Ισως όσο και όταν στους Ολυμπιακούς άκουγε τον εθνικό ύμνο των ΗΠΑ να ανακρούεται προς τιμήν του... 

Ξεχωριστή προσωπικότητα
O «επαγγελματίας Ολυμπιονίκης», ο θρύλος της δισκοβολίας και του στίβου έζησε 71 χρόνια και 12 ημέρες. Από την 1η Οκτωβρίου 2007 το φθαρτό σώμα του εγκατέλειψε αυτόν τον κόσμο. Τα κατορθώματά του, όμως, θα μας συνοδεύουν σε όλη μας τη ζωή. Το ίδιο και η ανάμνησή του.
Ο Αλ Ερτερ -όπως και ο σύγχρονός του, Πάρι Ο' Μπράιαν, που άλλαξε τον ρου της ιστορίας της σφαιροβολίας καθιερώνοντας νέα τεχνική και απεβίωσε λίγους μήνες πριν από τον Ερτερ, στα 75 του- όπως και όλοι οι μεγάλοι του αθλητισμού (και, φυσικά, της επιστήμης, της τέχνης, της πολιτικής, και όλων των εκφάνσεων της ζωής), δεν πεθαίνουν. Ζουν μέσω των επιτευγμάτων τους και της προσωπικότητάς τους. Είναι οι «μύθοι», οι «θρύλοι» στον τομέα τους.
Η προσωπικότητα διαδραματίζει τεράστιο, καθοριστικό, ρόλο στη διαμόρφωση της σταδιοδρομίας οποιουδήποτε. Δεν χρειαζόταν να συναντήσουμε τον Ερτερ για να το διαπιστώσουμε. Απλώς, τον Μάιο του 2006, το επιβεβαιώσαμε. Αυτός, ο κάτοχος τεσσάρων χρυσών Ολυμπιακών μεταλλίων στο ίδιο αγώνισμα, που, ίσως, να είχε πάρει κι άλλο, αν δεν αποχωρούσε από τους στίβους πρόωρα, όπως αποδείχθηκε, αυτός, λοιπόν, ο υπεραθλητής ήταν απλός και προσιτός πολύ περισσότερο από κάποιον, που μπορεί να έχει νικήσει μόνο στο... διασυλλογικό πρωτάθλημα Αθηνών.

Το 1996 το μυθικό επίτευγμά του δεν είχε ξεπερασθεί. Ούτε καν ισοφαρισθεί. Εκείνο τον χρόνο ο συμπατριώτης του, Καρλ Λιούις θα επιχειρούσε να το ισοφαρίσει. Είχε, ήδη, θριαμβεύσει στο άλμα εις μήκος το 1984, το 1988 και το 1992. Ο Ερτερ ήταν στην Ατλάντα, μάλιστα είχε μπει στο στάδιο με την Ολυμπιακή φλόγα. Ο Λιούις δεν βρισκόταν στην καλύτερή του κατάσταση και υπήρχαν άνθρωποι, που πίστευαν πως δεν θα τα κατάφερνε.
Την ημέρα του τελικού ρώτησαν τον Ερτερ, πού θα πάει.
«Να δω τον Καρλ να νικά», απάντησε.
«Να νικά; Δεν είναι καλά», απόρησαν.
«Είναι οι Ολυμπιακοί αγώνες. Δεν αγωνίζεσαι μόνο με τα πόδια. Το κάνεις με αυτό (έδειξε το κεφάλι) και με αυτό (έδειξε το μέρος της καρδιάς). Ο Καρλ τα έχει αυτά. Γι' αυτό θα νικήσει», είπε.
Και ο Λιούις νίκησε… 

Βιογραφικό και η άποψη του για τη ζωή
Ο μεγάλος Oλυμπιονίκης γεννήθηκε στην Αστόρια της Νέας Υόρκης στις 19 Σεπτεμβρίου 1936 και απεβίωσε στο Φορτ Μάιερς της Φλόριντα την 1^η Οκτωβρίου του 2007.
Στην ιστορία του παγκόσμιου στίβου, μόνο ο Αλ Ερτερ και ο Καρλ Λιούις έχουν κατακτήσει τέσσερις φορές χρυσό μετάλλιο σε Ολυμπιακούς Αγώνες στο ίδιο αγώνισμα. «Απλώς», ο Ερτερ κάθε φορά βελτίωνε και το Ολυμπιακό ρεκόρ...
Οταν σταμάτησε ν' ασχολείται με τον αθλητισμό, ο δίσκος αντικαταστάθηκε με την παλέτα και το πινέλο, αλλά και τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Ασχολήθηκε, επιτυχώς, με τη ζωγραφική και τα κομπιούτερ.

*Συνοπτικά οι σημαντικότερες διεθνείς νίκες του και τα ρεκόρ του:
1ος στην δισκοβολία στους Ολυμπιακούς αγώνες το 1956, το 1960, το 1964 και το 1968.
1ος στους Παναμερικανικούς αγώνες το 1959
Το ατομικό του ρεκόρ είναι 69,46μ.
Κατέρριψε το ρεκόρ κόσμου τέσσερις φορές: Με 61,10μ. στις 18 Μαΐου 1962, με 62,45μ. την 1η Ιουλίου 1962, με 62,62μ. στις 27 Απριλίου 1963 και με 62,94μ. στις 25 Απριλίου 1964. 

*Είχε αγωνισθεί και σε διοργανώσεις βετεράνων μ' επιτυχία. Κατέρριψε, μάλιστα, παγκόσμιο ρεκόρ.

*Ιδρυσε την «Τέχνη των συμμετασχόντων σε Ολυμπιακούς Αγώνες», παρουσιάζοντας καλλιτέχνες από όλον τον κόσμο, οι οποίοι είχαν αγωνισθεί σε Ολυμπιακούς, επιδιώκοντας να καταδείξει την πραγματική σχέση της τέχνης και του αθλητισμού, όπως επιθυμούσαν οι εμπνευστές των Αγώνων. 

*«Αν προσπαθούμε να κάνουμε το καλύτερο που είναι δυνατόν να γίνει κάθε μέρα, μπορούμε να πετύχουμε μερικά θαυμάσια πράγματα σε αυτή τη γη». Αυτό ήταν το, ας πούμε, μότο του, ή άποψη για τη ζωή ενός μεγάλου αθλητή και ενός ξεχωριστού ανθρώπου.