Γι' αθλητισμό θα μιλάμε τώρα;

Τη στιγμή που η κυβέρνηση προτίθεται να πωλήσει (να ξεπουλήσει, ορθότερα), το Εθνικό Αθλητικό Κέντρο Νεότητας Αγίου Κοσμά (φωτογραφία), χωρίς κάποιος να γνωρίζει αν αυτό θ' αντικατασταθεί και πότε, πώς και πού, μπορούμε να μιλάμε για κυβερνητικό ενδιαφέρον για τον αθλητισμό; 

Με ρώτησαν φίλοι, αναγνώστες του μπλογκ, οι οποίοι παρακολουθούν τα γραπτά μου από την εποχή κατά την οποία εργαζόμουν στην «Καθημερινή» και γνώριζαν την αρθρογραφία μου, γιατί δεν καυτηρίασα την δραματική μείωση της κρατικής επιχορήγησης προς τον αθλητισμό, που ανακοίνωσε η κυβέρνηση. Τούτο δεν είναι απολύτως ακριβές. Διότι, μέσω του facebook, μοίρασα τ’ άρθρα που είχα γράψει παλαιότερα, σχεδόν από την εποχή της δημιουργίας του συγκεκριμένου μπλογκ. Υπενθύμιζα, δηλαδή, το πώς σχολίαζα την στάση της Πολιτείας απέναντι στον αθλητισμό, τον οποίον, πρέπει να υπογραμμίσω για πολλοστή φορά, διαχωρίζω από τον πρωταθλητισμό. Φυσικά, δεν απορρίπτω τον τελευταίον, αλλά δίνω μεγαλύτερη σημασία στον πρώτο.
Αποφάσισα, λοιπόν, να συρράψω τα, κατά την γνώμη μου, κυριότερα σημεία αυτών των κειμένων και να σας τα παρουσιάσω, προσθέτοντας και μερικές άλλες σκέψεις και παρατηρήσεις μου. Κάποιες επαναλήψεις σκέψεων και απόψεων είναι αναπόφευκτες. Ας τις συγχωρήσετε, λοιπόν. Τα εντός εισαγωγικών γραφόμενα, είναι αποσπάσματα από τ’ άρθρα αυτά. Δίπλα θα σημειώνω τον τίτλο και την ημερομηνία δημοσίευσης τους:
«Από Γιάννη σε Γιάννη, λοιπόν. Ο Γιάννης Ιωαννίδης, άνθρωπος του αθλητισμού, παρέδωσε το υφυπουργείο στον Γιάννη Ανδριανό. Είναι εμφανές πως ο αθλητισμός, για άλλη μία φορά, δεν εμπεριέχεται στις προτεραιότητες μιας κυβέρνησης. Εξ όσων γνωρίζουμε, ο νέος υφυπουργός ουδεμία ιδιαίτερη σχέση έχει με το αντικείμενο. Ουδεμία αθλητική ιστορία έχει -τουλάχιστον όχι γνωστή. Δεν γεννά μεγάλες προσδοκίες στους ανθρώπους του αθλητισμού. Μερικές φορές, όμως, η άγνοια μπορεί ν' αποδειχθεί καλός "σύμβουλος". Αρκεί ο φορέας της εξουσίας να γνωρίζει πως... δεν γνωρίζει και να επιλέξει τους κατάλληλους συμβούλους, των οποίων η παρουσία δίπλα του δεν θα είναι τυπική. Αντιθέτως, έχει αποδειχθεί πως, αν ο ειδήμων είναι αλλαζών, τότε είναι χειρότερος από τον άσχετο.
Ας ελπίζουμε, λοιπόν, ότι οι μικρές προσδοκίες μας θα διαψευσθούν». («Μικρές προσδοκίες», 28/6/2013). 
Ως φαίνεται, δεν διαψεύσθηκαν. Ο κ. Ανδριανός έχει γίνει ο υφυπουργός των… υποδοχών και των κενών λόγων. Τουλάχιστον έως τώρα. Συνεχίζουμε:

«"Νους υγιής εν σώματι υγιεί". Σε λίγες ημέρες θ’ αρχίσει η νέα σχολική περίοδος και, για άλλη μία φορά, η Φυσική Αγωγή (Φ.Α.) δεν θα έχει στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα την θέση που της αρμόζει και της αξίζει. Δευτερεύον μάθημα είναι η Φ.Α., αλλά η σημασία που της δίνει το υπουργείο Παιδείας είναι για τριτεύον, ενώ θα έπρεπε να είναι πρωτευούσης σπουδαιότητας.
Οι ώρες του μαθήματος είναι απελπιστικά λίγες. Οι Τάξεις Αθλητικής Διευκόλυνσης (ΤΑΔ), ουσιαστικά καταργήθηκαν, από την εποχή που υφυπουργός Παιδείας ήταν η Εύη Χριστοφιλοπούλου. Ηταν (δεν γράφουμε είναι, διότι, στην πραγματικότητα, ΔΕΝ είναι) ένας θεσμός, ο οποίος, παρά τις παθογένειές του, βοήθησε ουσιαστικά τον ελληνικό αθλητισμό, κυρίως κάποια μη πολύ διαδεδομένα αθλήματα.

Οι ΤΑΔ βοήθησαν πολύ στην Ολυμπιακή επιτυχία της ρυθμικής.

Σχολικός αθλητισμός, φυσικά, δεν υφίσταται. Και πώς θα μπορούσε να υπάρχει, αφ’ ης στιγμής τα σχολικά συγκροτήματα δεν διαθέτουν τ’ απαιτούμενα ώστε αυτός να καλλιεργηθεί συστηματικά και ουσιαστικά. Αλλά το υπουργείο Παιδείας κατόρθωσε τα τελευταία χρόνια να συρρικνώσει ακόμη και τα σχολικά πρωταθλήματα.
Για ποιο πνεύμα υγιές σε σώμα υγιές μπορούμε να μιλήσουμε, λοιπόν, στην χώρα μας;
Την ίδια ώρα, τα στοιχεία από διάφορες αθλητικές ομοσπονδίες δείχνουν, πως μειώνεται η προσέλευση παιδιών στον αθλητισμό και αυξάνεται ο αριθμός αυτών, που τον σταματούν πρόωρα». 
Αφού υποβάλαμε κάποιες προτάσεις μας, επιλέγαμε ως εξής:
«Πολλά ακόμη μπορούν να γίνουν. Αρκεί να υπάρχει βούληση, φαντασία, διάθεση για δουλειά και οργάνωση. Και δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι η καλή υγεία του πληθυσμού (σε αυτό θα πρέπει ν’ αποσκοπεί το ουσιαστικό, πραγματικό μάθημα της Φ.Α.), συνδέεται άμεσα με τα δημόσια οικονομικά. Υγιείς πολίτες σημαίνει λιγότερες δαπάνες για ιατρική, νοσηλευτική και φαρμακευτική περίθαλψη. Πώς το είχε πει ο πρώην υφυπουργός Αθλητισμού, Γιάννης Ιωαννίδης; "Για κάθε ένα ευρώ που δαπανάται για τον αθλητισμό, γλυτώνουμε επτά για την υγεία".
Με λίγα λόγια, όπως προσφυώς έχει λεχθεί, "Ο αθλητισμός δίνει χρόνια στη ζωή και ζωή στα χρόνια"». («Ο αθλητισμός δίνει χρόνια στη ζωή και ζωή στα χρόνια»,  2/9/2013).

«Ολυμπιονίκες αναδείξαμε σε πολλά αθλήματα. Πρωταθλήματα κόσμου και Ευρώπης έχουμε πάρει σε διάφορα σπορ, σύλλογοί μας έχουν κατακτήσει πάμπολλα ευρωπαϊκά τρόπαια (αλλά και παγκόσμια) σε μπάσκετ, πόλο, βόλεϊ, έως και το χάντμπολ. Ακόμη και μέσα στην τωρινή οικονομική δυσπραγία, εκπρόσωποί μας σχεδόν από κάθε άθλημα, κατορθώνουν να δείχνουν σε όλον τον αθλητικό κόσμο, πως η Ελλάς είναι εδώ. Αθλητισμό πραγματικό, όμως, έχουμε; Κι αν τώρα διαθέτουμε, έως πότε αναμένεται να έχουμε;
Κατ’ αρχήν, πρέπει να διευκρινισθεί, τι εννοούμε με τις ερωτήσεις. Αν λέγοντας "αθλητισμός", εννοούμε τα μετάλλια και τις διακρίσεις, τότε, ναι, είχαμε και εξακολουθούμε να έχουμε. Αν, όμως, εννοούμε οργανωμένο αθλητισμό σε όλα τα επίπεδα, όχι μόνο στον πρωταθλητισμό, τότε δεν διαθέτουμε, παρά μόνον σε λίγα αθλήματα. Δυστυχώς, ο ελληνικός αθλητισμός παραμένει, σε μεγάλο μέρος του, συμπτωματικός. Οχι, φυσικά, όπως στο απώτερο παρελθόν, αλλά οργανωμένος, με προγράμματα ανίχνευσης ταλέντων και, μετέπειτα, αξιοποίησης αυτών, δεν είναι. Και η κατάσταση χειροτέρευσε τα τελευταία χρόνια, λόγω της κρίσης.
Οσον αφορά τη δεύτερη ερώτηση, ακόμη κι αν στην πρώτη κάποιος απαντήσει θετικά, η απάντηση θα είναι απαισιόδοξη. Σε λίγα έτη δεν θα έχουμε έστω αυτού του είδους τον αθλητισμό, που τώρα διαθέτουμε, καθότι η κατάσταση επιδεινώνεται χρόνο το χρόνο. Εκτός κι αν η Πολιτεία αλλάξει γραμμή πλεύσης. Αν σταματήσει να θεωρεί τον αθλητισμό, πολυτέλεια.
Δεν απαιτούνται γι’ αυτό πολλά χρήματα. Ανοιχτά μυαλά, προγραμματισμός και θεσμικά μέτρα χρειάζονται. Αλλά κι αν απαιτούνταν, θα ήταν ανταποδοτικά. Διότι, λαός υγιής, σημαίνει λιγότερες δαπάνες για την υγεία, λιγότερες χαμένες ώρες εργασίας. Αλλά εδώ προτίθενται να πωλήσουν (να ξεπουλήσουν, ορθότερα), το Εθνικό Αθλητικό Κέντρο Νεότητας Αγίου Κοσμά, το ανεκτίμητο τούτο κόσμημα (παρά τα πολλά προβλήματά του) τού ελληνικού αθλητισμού, την καρδιά τού λαϊκού – μαζικού αθλητισμού, αλλά και τού πρωταθλητισμού, αφού την τελευταία δεκαετία αποτελεί και το βασικό κέντρο προετοιμασίας πολλών εθνικών ομάδων. Γι’ "ανοιχτά μυαλά" θα μιλάμε τώρα;  («Τι αθλητισμό έχουμε;», 14/11/2013).

Πολλά προβλήματα αντιμετωπίζουν και τ' αθλήματα της πισίνας.

«Ο αθλητισμός βρίσκεται υπό διωγμό στην χώρα, όπου τον εμπνεύσθηκαν και γεννήθηκε. Οσοι ζούμε στην Ελλάδα και κινούμαστε εντός του αθλητισμού, έχουμε συνειδητοποιήσει, ότι αυτός θεωρείται, πλέον, είδος πολυτελείας, το οποίο, μάλιστα, εμμέσως φορολογείται. Διότι, τι άλλο από φορολόγηση είναι η καθιέρωση εισιτηρίου σε πολλές αθλητικές εγκαταστάσεις και η απαίτηση πληρωμής ακόμη και από εν ενεργεία αθλητές; Και δεν είναι έμμεση φορολόγηση και η καταβολή μηνιαίου αντιτίμου από τους γονείς των μικρών αθλητών, οι οποίοι προπονούνται στις αποκαλούμενες "ακαδημίες", δηλαδή τις σχολές των σωματείων;  Και ας μη μας πούν ότι το ίδιο συμβαίνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Είναι μια "καραμέλα", που όχι μόνο δεν μπορούμε να την καταπιούμε αμάσητη, αλλά και έχει λιώσει, πλέον, από την μεγάλη χρήση της από την κυβέρνηση. Ας φθάσουμε πρώτα στο επίπεδό τους σε κοινωνικές παροχές, υγεία, παιδεία, πρόνοια, οργάνωση του κράτους, σεβασμό αυτού προς τους πολίτες, κι ας ζητήσουν έπειτα ανάλογους φόρους.
Εχει λεχθεί πως "η τέχνη και ο αθλητισμός δείχνουν το πολιτιστικό επίπεδο ενός λαού". Δυστυχώς, τούτο δεν ισχύει για την Ελλάδα. Διότι, όπως έχουμε γράψει και στο παρελθόν, και τέχνη διεθνούς επιπέδου διαθέτουμε και καλό πρωταθλητισμό. Πολιτισμό, όμως, δεν έχουμε. Ούτε πραγματικό αθλητισμό.

Τέτοιον δεν διαθέταμε ακόμη και στην εποχή των "παχειών αγελάδων". Είχαμε πρωταθλητές, είχαμε μεγάλες και εντυπωσιακές συλλογές μεταλλίων, αλλά πραγματικό αθλητισμό, όχι. Πάντως, είχαν πραγματοποιηθεί σημαντικά βήματα προόδου και στην ανίχνευση ταλέντων και στην αξιοποίησή τους και στην προσπάθεια στήριξής τους, ώστε να παραμείνουν στον αθλητισμό. Πόρρω απείχαμε από το επιθυμητό επίπεδο, αλλά, επαναλαμβάνω, είχαμε καλύψει μέρος της απόστασης που μας χώριζε από αυτό.
Η οικονομική κρίση κτύπησε και τον αθλητισμό. Ετσι, χρόνο το χρόνο, εδώ και, τουλάχιστον, μια τετραετία, μειώνονται δρματικά τα ποσά που διατίθενται από το κράτος γι' αυτόν. Και τώρα ακούγεται ότι για το 2014, η μείωση, σε σχέση με το 2013, θα φθάσει το 50% και η επιχορήγηση θ' ανέλθει (σωστότερα, θα κατέλθει) στα περίπου 12-12,5 εκατ. ευρώ. Οσο για τις χορηγίες, αυτές κάθε έτος είναι και πιο δυσεύρετες και σαφώς χαμηλότερες από ό,τι παλαιότερα.
Σύμφωνα με πληροφορίες σχετικά με τους προυπολογισμούς των ομοσπονδιών, απαιτούνται περίπου 11 εκατ. για ασφαλιστικές εισφορές και μισθοδοσίες των υπαλλήλων και για ανελαστικά έξοδα. Συνεπώς, αν τελικά αυτές επιχορηγηθούν με 12 εκατ. για το καθαρά αθλητικό έργο, θ' απομείνει ένα εκατομμύριο... 

Την ίδια ώρα, τα προβλήματα στις αθλητικές εγκαταστάσεις είναι πολλά. Και συνεχώς αυξάνονται. Ο,τι χαλάει, σχεδόν ουδέποτε επιδιορθώνεται. Πολύ περισσότερο δε, δεν αντικαθίσταται. Η κακή συντήρηση και η έλλειψη εξοπλισμού δυσχεραίνει το έργο των προπονητών και των αθλητών. Παράλληλα, για άλλη μία περίοδο, κολυμβητήρια παραμένουν κλειστά λόγω έλλειψης χρημάτων για προμήθεια πετρέλαιου  θέρμανσης.

Και μέσα σε αυτήν την ζοφερή κατάσταση, ο υφυπουργός Αθλητισμού, Γιάννης Ανδριανός, στη συζήτηση για τον προϋπολογισμό, είχε τονίσει: 
«Μέσα σε δύσκολες συνθήκες, προχωράμε σε πολιτικές εξορθολογισμού που ήδη αποδίδουν αποτελέσματα, τόσο στην αντιμετώπιση της σπατάλης, όσο και στην αύξηση της αποτελεσματικότητας».
Με άλλα λόγια, μη περιμένετε πολλά. Αντίθετα, να περιμένετε λίγα. 
Και σαν να μη έφθαναν όλα αυτά, η άθληση παραμερίζεται και υποβαθμίζεται και στα σχολεία, δεδομένου ότι οι ώρες του μαθήματος της Φυσικής Αγωγής μειώθηκαν περαιτέρω.

Οι γονείς των νεαρών κολυμβητών πληρώνουν ουκ ολίγα στα σωματεία...

Θεωρείται, λοιπόν, πολυτέλεια ο αθλητισμός για την σημερινή κυβέρνηση; Φοβούμαι, ναι. Γι' αυτό, ως επίλογο θα τους θυμίσω κάτι που είχε επισημάνει ένας δικός τους άνθρωπος, ο προκάτοχος τού κ. Ανδριανού, ο Γιάννης Ιωαννίδης:
"Για κάθε ένα ευρώ που δαπανάται για τον αθλητισμό, γλυτώνουμε επτά για την υγεία". Ας το έχουν υπ' όψη τους». («Πολυτέλεια ο αθλητισμός; Ναι, για την κυβέρνηση», 19/12/2013).

«Εν μέσω της τεράστιας οικονομικής κρίσης, η Πολιτεία στηρίζει τον αθλητισμό. Εμπράκτως, όχι στα λόγια. Πολλές χιλιάδες παιδιών κατακλύζουν γήπεδα, γυμναστήρια, κολυμβητήρια, με κύριο σκοπό να γυμνασθούν και, δευτερευόντως, αν είναι ικανά, να γίνουν αθλητές. Τα σχολεία μας απέκτησαν μικρά στάδια και κλειστά γυμναστήρια. Οι ανώτατες σχολές μας ακολουθούν, πλέον, το αμερικανικό πρότυπο του πανεπιστημιακού αθλητισμού, ο οποίος, ώς τώρα, ήταν "γράμμα κενό". Εργοστάσια, εταιρείες, υπηρεσίες, γραφεία καθιέρωσαν ένα ελεύθερο δίωρο τρεις φορές την εβδομάδα για τον εργασιακό αθλητισμό. Τ’ απογεύματα και τα Σαββατοκύριακα, στα εθνικά αθλητικά κέντρα, γυμναστήρια και κολυμβητήρια λειτουργούν ΔΩΡΕΑΝ προγράμματα λαϊκού - μαζικού αθλητισμού. Στις ένοπλες δυνάμεις, όσοι υπηρετούν τη θητεία τους, αντί να χάνουν τις ώρες τους με ανούσιες "δραστηριότητες", γυμνάζονται. Ο λαϊκός αθλητισμός δεν αποτελεί, πια, έννοια ουτοπική. 

Οι μαθητές του Λυκείου, απαλλαγμένοι από το άγχος των εισαγωγικών εξετάσεων και χωρίς φροντιστήρια, πλέον -αφού η ενισχυτική διδασκαλία και η εκμάθηση ξένων γλωσσών (μιας υποχρεωτικά και μιας προαιρετικά) γίνονται πραγματικά, και όχι κατ’ επίφασιν, στα σχολεία- έχουν ελεύθερο χρόνο για να αθληθούν.
"Νίκο ξύπνα, πρέπει να φύγουμε", ακούστηκε η φωνή της Αννας...». («Εχω ένα όνειρο, τα όνειρα είναι δωρεάν», 2/1/2014).

«Το 1837 το νεοσύστατο ελληνικό Κράτος, κατανοώντας τη σημασία της άθλησης, ουσιαστικά προσπαθεί να καθιερώσει τον σχολικό αθλητισμό. Σχεδόν δύο αιώνες αργότερα, δεν έχουν κατασκευασθεί "εις έκαστον γυμνάσιον τα αναγκαία εργαλεία της γυμναστικής". Οσον αφορά τα γυμναστήρια που κατασκευάζονται στα δημόσια σχολεία, αυτά μπορεί να ήταν επαρκή για τα δεδομένα του 19ου αιώνα, αλλά για τα τωρινά είναι ανεπαρκέστατα. 
Στην Ελλάδα, αντίθετα προς τις ΗΠΑ, τη Μ. Βρετανία, την Κύπρο και πολλά άλλα κράτη, δεν έχει γίνει κοινή συνείδηση πόσο σημαντική είναι η άθληση και πόσο σπουδαίο ρόλο μπορεί να διαδραματίσει σε αυτή τη συνειδητοποίηση ο σχολικός αθλητισμός. Κι' όμως, μιλάμε για την χώρα στην οποία η σωματική άσκηση (σωμασκία) και η άθληση ήταν βασικό μέρος της εκπαίδευσης και της αγωγής των παιδιών αιώνες προ της έλευσης του Χριστού.

Στην Ελλάδα δεν μπορούμε να μιλάμε για σχολικό αθλητισμό.

Οσον αφορά τον πανεπιστημιακό αθλητισμό στην Ελλάδα, αυτός κι αν αποτελεί έννοια χωρίς περιεχόμενο. Απλώς δεν υφίσταται, ενώ στις ΗΠΑ είναι η βάση του αθλητισμού και του πρωταθλητισμού της χώρας. Η Πανεπιστημιούπολη Αθηνών είχε ένα έξοχο στάδιο, το οποίο εδώ και χρόνια αφέθηκε να ρημάξει. Τούτο και μόνο αρκεί για να καταδείξει την κατάσταση που επικρατεί... («Σχολικός αθλητισμός εν Ελλάδι: Εννοια χωρίς περιεχόμενο», 11/2/2014).

Ούτε ο ΣΥΡΙΖΑ, όμως, δείχνει να ενδιαφέρεται ουσιαστικά για τον αθλητισμό. Ακούσατε κάποιον εκπρόσωπό του σε τηλεοπτική εκπομπή ν' αναφέρεται σε αυτόν; Βλέπετε η εφημερίδα του, η «Αυγή,» να εμπεριέχει ουσιαστικά αθλητικά θέματα; Ο ραδιοφωνικός σταθμός 105,5 ασχολείται με τον αθλητισμό;
Αλλά και τα περισσότερα άλλα κόμματα δείχνουν σα να θεωρούν τον αθλητισμό παρακατιανό. Εχετε ακούσει κάποιο να μιλάει γι' αυτόν; Πόσα και, κυρίως, πώς, αντιδρούν στο επικείμενο ξεπούλημα του μεγαλύτερου αθλητικού κέντρου, όχι της χώρας, αλλά, όπως υποστηρίζουν πολλοί, των Βαλκανίων, αυτό του Αγίου Κοσμά; Μόνο το ΚΚΕ έχει κάνει ενέργειες. Και μακριά από εμάς κομματική προαγάνδα μέσω του μπλογκ. Γράφουμε ό,τι βλέπουμε και ό,τι πληροφορούμαστε. Αν κάνουμε λάθος, εδώ είμαστε για να επανορθώσουμε.
Τέλος, να επισημάνουμε ότι θεωρούμε πολύ σωστή την στρατηγική του ΣΕΓΑΣ, να προσπαθεί, μ' επιτυχία, να εξεύρει χορηγούς. Ολες οι ομοσπονδίες πρέπει να τον μιμηθούν. Είναι αμφίβολο, όμως, αν θα πετύχουν ό,τι ο ΣΕΓΑΣ. Διότι, άλλο στίβος και άλλο οποιοδήποτε έτερο ατομικό άθλημα, ίσως με την εξαίρεση της κολύμβησης... Η προσπάθεια, πάντως, πρέπει να καταβληθεί.